پرفسور «ویلفرد فردیناند مادلونگ»، اسلام‌شناس شهیر آلمانی که از متبحرترین پژوهشگران مطالعات اسلامی دانشگاهی معاصر و نویسنده  کتاب «جانشینی محمد» بود، روز ۹ می ( ۱۹ اردیبهشت) چشم از جهان فروبست.  این اسلام شناس و شیعه شناس آلمانی ، حدود 200 کتاب و مقاله در مورد شیعه نوشته است. «جانشینی محمد (ص)» از مهمترین آثار اوست که در آن نظر شیعه درباره جانشینی پس از پیامبر اکرم (ص) مورد حمایت قرار گرفته است. وی نقش مهمی در شناساندن شیعیان به غرب داشته است. پروفسور «مادلونگ» در 26 دسامبر 1930 در اشتوتگارت آلمان به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه به دانشگاه قاهره رفت و در سال 1953 مدرک لیسانس تاریخ و ادبیات اسلامی گرفت. سپس تحصیلات عالی خود را در کشورش ادامه داد و در سال 1957 دکترای خود را در رشته مطالعات اسلامی از دانشگاه هامبورگ دریافت کرد. او پایان نامه خود را زیر نظر دانشمندان اسلامی-آلمانی «اشتروسما» و «اشپولر» به پایان رساند. وی به مدت سه سال (1958-1960) کارگزار فرهنگی آلمان غربی در بغداد بود و سپس به حیات علمی خود در علوم اسلامی ادامه داد.

زندگی و تحقیق

«ویلفرد مادلونگ» پس از دریافت دکترای خود در 30 اوت 1957 در هامبورگ و اقامت در آنجا، از سال ۱۹۶۳ استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه Austin تگزاس، 1961 تا 1978 به عنوان استاد تاریخ اسلام در دانشگاه شیکاگو مشغول به کار بود و از سال 1978 تا 1998 به عنوان استاد زبان عربی در دانشگاه آکسفورد تدریس کرد. کرسی  «Laudian» عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد،عالی‌ترین کرسی اسلام‌‎شناسی در انگلستان و یکی از مهم‌ترین کرسی‌ها از نوع خود در جهان است. تدریس عربی در سطح عالی نیز جزو شرایط این کرسی است. «مادلونگ» به‌عنوان استاد مدعو در دانشگاه کلمبیا و بسیاری دیگر از دانشگاه‎های آمریکا و اروپا تدریس کرده است. وی عضو تعداد زیادی از مجامع بین‌المللی اسلام‌شناسی و سر ویراستار نسخه انگلیسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی بود. مرکز پژوهشی او بر روی تاریخ اسلام اولیه و قرون وسطی در جنبه های دینی، فکری و سیاسی آن متمرکز بود. انتشاراتی درباره شیعه (تشیع) و اسماعیلیان و به ویژه در مورد اباضیه داشت. او از سال 2008 سردبیر دایره المعارف اسلامی بوده و مقالات متعددی در دانشنامه منتشر کرد. «مادلونگ» تا اواخر عمرش پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات اسماعیلی در لندن بود.  وی روز ۹ می برابر ۱۹ اردیبهشت، در سن 92 سالگی چشم از جهان فروبست.

روش شناسی

وی روش بسیار دقیقی در تحقیق و نگارش داشت، از جمله استفاده از منابع معتبر و دست اول، تشخیص منابع شیعه و سنی، تشخیص منابع شیعه اثنی عشری با منابع دیگر شاخه های شیعه، طبقه بندی موضوعی منابع (کلامی، تفسیری، حدیثی) و همچنین استفاده از مراجع فراوان. شناخت دقیق علما و متکلمان ممتاز شیعه، نگاه جامع و سازمان یافته به شیعه و استفاده از مراجع خاورشناسان بر اهمیت تحقیقات وی افزوده است.

آثار

وی با تألیف و تصحیح حدود 200 کتاب و مقاله در مجلات و دایره المعارف های پژوهشی و بررسی و معرفی 160 عنوان کتاب، نقش بسزایی در دستیابی به دانش اندیشه و تاریخ اسلام و به ویژه تشیع در قرون وسطی داشته است. آثار او مجموعه‌ای از پژوهش‌های کلام، تاریخ، فقه، مکاتب و مذاهب، سیره و کتاب‌شناسی است. برخی از آثار او به فارسی ترجمه شده است.

کتاب‌ها

-جانشینی بر محمد (ص) معروف ترین اثر او - انتشارات دانشگاه کمبریج، ۱۹۹۷

-مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‎های اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۱۸ صفحه..

-جنبش‌های مذهبی و قومی در اسلام قرون وسطی

-مطالعات در تشیع قرون وسطی

- مطالعاتی در اندیشه و تاریخ مسلمانان قرون وسطی

- روندهای مذهبی در ایران اسلامی اولیه (سخنرانی کلمبیا در مورد ایرانشناسی)

مقالات

«شیعه و معتزله»، ترجمه احمد آرام. در: شیعه در حدیث دیگران. زیر نظر مهدی محقق (تهران: بنیاد اسلامی طاهر، دفتر دایرة المعارف تشیع، ۱۳۶۲)، ص ۹۳۱.

«ملاحظاتی پیرامون کتاب‌شناسی فرق امامیه»، ترجمه چنگیز پهلوان.

منبع:      St John's College Oxford - wikipedia